TAKSONOMI DAN DOMAINNYA

MINGGU 2

TAKSONOMI DAN DOMAINNYA

• Taksonomi ialah kajian tentang prinsip, peraturan, dan amalan dalam pengelasan organisma berdasarkan persamaan dan perbezaaan sifat organisma itu. [Kamus Dewan Edisi Keempat (2005) ]
• Dalam bidang pendidikan, taksonomi ialah satu model yang biasa digunakan untuk menganalisa bidang-bidang pendidikan.
• Ia berkaitan dengan objektif-objektif pendidikan yang melibatkan bidang-bidang seperti pengetahuan, kesikapan dan psikomotor.

Terdapat tiga domain utama dalam pendidikan iaitu :-

1. Domain Kognitif
2. Domain Afektif
3. Domain Psikomotor
4. Domain kognitif melibatkan perkembangan pemikiran pelajar.
5. Domain afektif melibatkan perkembangan sikap dan nilai pelajar.
6. Domain psikomotor melibatkan perkembangan kemahiran fizikal pelajar.

DOMAIN KOGNITIF

• Domain kognitif membincangkan pengingatan semula atau pengecaman pengetahuan dan perkembangan kebolehan intelek dan kemahiran.
• Objektif kognitif berubah-ubah daripada mengingati kembali dengan mudah bahan-bahan yang telah dipelajari hinggalah kepada menggabung serta mensintesiskan idea dan bahan baru dengan cara yang asli dan kreatif.
• Domain yang membincangkan pengetahuan seperti mengenal fakta-fakta, perangkaan, teori-teori dan kefahaman.
• Merupakan domain yang utama berkaitan dengan kebanyakkan perkembangan pengujian masa kini.

APA ITU TAKSONOMI BLOOM?

• Menitikberatkan aspek kognitif atau pengetahuan.
• Bercorak hierarki (tahap rendah ke tahap tinggi).
• Membuat soalan pelbagai aras untuk menguji tahap berfikir pelajar.

ARAS TAKSONOMI BLOOM

1. Pengetahuan
2. Kefahama
3. Aplikasi
   

4- Analisis
5- Sintesis
6- Penilaian

PENGETAHUAN

Menguji kebolehan calon mengingat kembali fakta asas istilah, erti, hukum, definisi, tarikh, tempat dan nama yang telah dipelajari.

Perkataan yang biasa digunakan dalam soalan berperingkat pengetahuan ialah namakan, berikan, nyatakan, senaraikan, siapa, apa, bila, mana dan sebagainya.

KEFAHAMAN

Menguji kebolehan calon menterjemah, memahami,dan mengintepretasikan fakta asas, konsep, prinsip atau bahan yang telah dipelajari.

Perkataan yang biasanya digunakan dalam soalan berperingkat kefahaman ini ialah terangkan, huraikan, ringkaskan, nyatakan, tukarkan, tuliskan, jelaskan, mengapa dan sebagai.

APLIKASI

Peringkat aplikasi menguji kebolehan calon menggunakan fakta asas, konsep, prinsip dan kemahiran yang telah dipelajari untuk menyelesaikan masalah.

Perkataan yang biasa digunakan ialah bagaimana, selesaikan, carikan, kirakan, gunakan, huraikan dan sebagainya.

ANALISIS

Peringkat ini menguji kebolehan calon membuat perbandingan dan menghuraikan faktor-faktor perbezaan, kesamaan dan perhubungan.

Perkataan yang biasa digunakan ialah bandingkan, bezakan, menganalisis, mencerakinkan, mengasingkan, membahagikan dan sebagainya.

SINTESIS

Menguji kebolehan calon menggabungkan, mengintegrasikan atau mencantumkan idea-idea serta mentafsir dan merumuskan hasil yang dianalisis melalui prinsip induksi atau deduksi.

Perkataan yang biasa digunakan ialah rumuskan, membuat keputusan, membuat kesimpulan, bentukkan, ciptakan, rekakan, gubahkan, integrasikan, gabungkan dan sebagainya.

PENILAIAN

Merupakan peringkat tertinggi dan digunakan untuk menguji kebolehan calon membuktikan mengesahkan, memberi pendapat atau hujah, mengkritik, memberi komen dan menilai sesuatu penyataan, ciptaan, karya, prinsip, teori dan sebagainya.

DOMAIN KOGNITIF BLOOM

KONSTRUK

Definisi:

Konstruk ialah perkara yang hendak ditaksir, merupakan dimensi manusia yang berbentuk konkrit seperti tinggi dan berat atau yang berbentuk abstrak seperti pengetahuan, kemahiran dan sikap, yang cuba dibangunkan atau diperkembangkan melalui hasil pembelajaran sesuatu mata pelajaran.

Kontruk mesti dikenalpasti berdasarkan dokumen kurikulum.

Konstruk yang ditaksir boleh dikategorikan sebagai :

1. Pengetahuan,

contoh: fakta,prinsip,teori,kriteria,terminologi, peraturan dan kaedah.

2. Kemahiran,

contoh: Kemahiran intelektual, mengorganisasi, menyelesaikan masalah, mengaplikasi dan menyiasat serta amali.

3. Nilai,

contoh: Bertanggungjawab, menghargai, bersistem, bekerjasama, akauntabiliti, dan berkeyakinan

KOGNITIF DAN PENINGKATANNYA

Kompenen kognitif yang melibatkan proses mental yang berkait rapat dengan kepintaran akal, kebolehan numerik am, kemahiran verbal, kemahiran menaakul, kemahiran menyelesaikan masalah adalah sebahagian daripada beberapa perkara yang lazimnya dikaitkan dengan kognitif.

Proses mental ini boleh dibahagikan kepada dua yang asas iaitu pengetahuan dan kemahiran.

Bloom bersama-sama rakan-rakannya membahagikan kebolehan kognitif kepada enam peringkat iaitu pengetahuan, kefahaman, aplikasi, analisis, sintesis dan penilaian.

1.0 PENGETAHUAN

Pengetahuan berasal daripada pengalaman, pemerhatian yang diterima secara terus atau melalui pembacaan dan diberitahu oleh seseorang lain merupakan cebisan maklumat dan menjadi sebahagian daripada struktur pengetahuan dalam mental seseorang.

Jika pengetahuan ini disimpan dalam ingatan tanpa sebarang pemikiran lanjut, ia akan kekal sebagai maklumat yang paling sedikit kegunaannya kepada kita.

Maklumat ini boleh dikeluarkan semula dalam bentuk asal apabila disoal semula menggunakan item atau tugasan yang berbentuk recall.

Pengetahuan bermaksud mengingati semula perkara yang telah dipelajari, mengingati fakta-fakta spesifik hingga teori-teori yang sukar dan merupakan hasil pembelajaran yang rendah dalam aras kognitif.

1.1 Komponen Pengetahuan

Pengetahuan boleh dibahagikan kepada beberapa komponen kecil iaitu:

1.1.1 Pengetahuan tentang terminologi
1.1.2 Pengetahuan tentang fakta
1.1.3 Pengetahuan tentang kelaziman/konvensyen
1.1.4 Pengetahuan tentang urutan
1.1.5 Pengetahuan tentang pengkelasan
1.1.6 Pengetahuan tentang kriteria
1.1.7 Pengetahuan tentang metodologi/kaedah
1.1.8 Pengetahuan tentang prinsip dan generalisasi
1.1.9 Pengetahuan tentang teori dan struktur

2.0 KEFAHAMAN

Kefahaman ialah kebolehan kognitif yang melibatkan penggunaan pengetahuan tanpa situasi baru dan tidak memerlukan atau memperihalkan tentang implikasi terhadap pengetahuan tersebut.

Kefahaman dibahagikan kepada tiga kemahiran kognitif, iaitu penterjemahan, interpretasi dan ekstrapolasi.

2.1Penterjemahan

Penterjemahan ialah kebolehan menyatakan suatu konsep yang diketahui dengan menggunakan perkataan atau simbol yang lain.

Antara aktiviti yang melibatkan kefahaman di peringkat penterjemahan ialah :

2.1.1 Menterjemah secara literasi dari satu bahasa ke bahasa yang lain.
2.1.2 Menukar dari bentuk simbol kepada bentuk verbal, atau sebaliknya
2.1.3 Membaca Al-Quran
2.1.4 Membaca skor muzik

2.2 Interpretasi

Interpretasi ialah kebolehan menghubungkait bahagian-bahagian dalam suatu set komunikasi dan menyatakan dalam bentuk lain (verbal atau grafik) dengan mengekalkan makna set komunikasi itu.

Antara aktiviti yang melibatkan kefahaman diperingkat interpretasi ialah :

2.2.1 Menyatakan suatu pernyataan, peristiwa lalu atau konsep dengan menggunakan olahan bahasa yang tersendiri, mengubah susun atur konteks asalnya atau meringkaskannya tanpa mengubah makna tujuan asalnya.

2.2.2 Menginterpretasi graf, carta, peta jadual, kartun ke bentuk verbal atau sebaliknya.

2.2.3 Memperjelaskan maksud perkataan dengan konteks penggunaannya dalam suatu puisi.

2.3 Ekstrapolasi:

Ekstrapolasi ialah kemahiran yang melibatkan interpretasi tetapi hanya melampaui maklumat yang terdapat dalam set komunikasi berkenaan.

Kemahiran ini menghasilkan ramalan, inferens atau anggaran berdasarkan pemerhatian, pengalaman, corak, trend atau suatu urutan berkala.

Antara aktiviti yang melibatkan kefahaman di peringkat ekstrapolasi ialah :

2.3.1 Membuat kesimpulan awal daripada pemerhatian, pengetahuan dan pengalaman.

2.3.2 Membuat ramalan berdasarkan set data atau graf

2.3.3 Membuat jangkaan berdasarkan sebab dan tindakan dalam suatu set komunikasi.

3.0 APLIKASI

Aplikasi ialah kebolehan menggunakan prinsip dan generalisasi pada satu masalah dan situasi baru.

Masalah dan situasi baru membawa maksud masalah dan situasi itu hampir sebahgiannya baru kepada murid.

Ia mungkin kelihatan serupa seperti yang pernah mereka selesaikan tetapi mengandungi sedikit elemen yang bersifat baru dan di luar kebiasaan pelajar, di mana pelajar tidak dapat menyelesaikan hanya dengan mengingat semula penyelesaian yang pernah dilakukan.

Ia tidak mempunyai elemen yang baru jika hanya menukar nama dan angka dalam masalah itu.

Idea, konsep, prinsip, teori, hukum, prosedur dan sebagainya yang telah dipelajari perlu digunakan dalam masalah dan situasi baru itu.

Tingkah laku pelajar semasa menjawab soalan berbentuk aplikasi biasanya melakukan perkara berikut :

3.1.1 Mengenal pasti tugasan soalan dengan;
3.1.2 Menentukan apakah yang diberi dan apakah yang diperlukan.
3.1.3 Mengenepikan perkara yang tidak berkaitan.
3.1.4 Menyusun semula dalam bentuk atau corak yang mudah diselesaikan.

Mengingat semula prinsip atau generalisasi yang berkaitan digunakan untuk
melakukan penyelesaian masalah. Antara aktiviti yang melibatkan aplikasi prinsip dan generalisasi dalam penyelesaian masalah ialah:

3.3.1 Kebolehan mengenalpasti prinsip atau generalisasi yang berkaitan untuk menyelesaikan masalah dalam situasi baru.

3.3.2 Menentukan had lingkungan suatu prinsip atau generalisasi itu sesuai digunakan.

3.3.3 Mengenalpasti pengecualian tentang suatu generalisasi untuk menyelesaikan masalah.

3.3.4 Menerangkan suatu fenomena yang baru menggunakan suatu prinsip atau generalisasi

3.3.5 Meramal apa yang berlaku dengan menggunakan prinsip atau generalisasi yang berkenaan.

3.3.6 Memberi justifikasi terhadap suatu tindakan atau keputusan dalam masalah yang baru dengan menggunakan prinsip atau generalisasi yang berkenaan.


4.0 ANALISIS

Analisis ialah kebolehan memisahkan suatu set komunikasi kepada elemen atau bahagian-bahagiannya sehingga suatu bentuk pertalian antara elemen-elemen atau bahagian-bahgian yang membina set komunikasi itu dapat dilihat dengan jelas.

Bloom bersama rakan-rakannya membahagikan kemahiran menganalisis kepada tiga peringkat, iaitu analisis elemen, analisis perkaitan dan analisis organisasi elemen ialah:

4.1 Analisis Elemen:

Analisis elemen ialah kemahiran mengenalpasti perkara pokok yang terdapat dalam suatu set komunikasi, seperti anggapan, pandangan sifat, fungsi, nilai dan sebagainya. Antara aktiviti yang melibatkan kemahiran menganalisis elemen ialah :

4.1.1 Mengecam dan mengenalpasti fakta daripada pernyataan set komunikasi

itu.
4.1.2 Mengecam kesimpulan daripada pernyataan yang menyokongnya.
4.1.3 Mengenalpasti anggapan yang tidak dinyatakan eksplisit dalam set

komunikasi itu.
4.1.4 Mengenalpasti motif dalam sesuatu lukisan.

4.2 Analisa Perkaitan:

Analisa perkaitan ialah kemahiran memperlihatkan saling kaitan antara elemen atau bahagian-bahagian dalam suatu set komunikasi seperti perkaitan hipotesis dengan pemerhatian, anggapan dengan hujah, sebab dengan akibat dan sebagainya.

Antara aktiviti yang melibatkan kemahiran menganalisis perkaitan ialah :

4.2.1 Mengenalpasti perkaitan hujah dengan kesimpulan.
4.2.2 Menentukan keserasian hipotesis dengan maklumat yang diberi dan

anggapan yang dibuat.
4.2.3 Mengenalpasti suatu perkara yang releven dengan suatu penilaian.
4.2.4 Menganalisis perkaitan sebab dan akibat dalam suatu peristiwa bersejarah.
4.2.5 Mengenalpasti perkaitan sebab dan kesan fenomenaekonomi.

4.3 Analisa Organisasi:

Analisa organisasi ialah kemahiran mengenalpasti susunan yang sistematik, perkaitan mengikut urutan, struktur dan sebagainya yang mengorgansasikan suatu set komunikasi.

Antara aktiviti yang melibatkan kemahiran menganalisis organisasi ialah :

4.3.1 Mengenalpasti tujuan, pendapat, prinsip, perasaan dan sebagainya dalam

suatu set komunikasi.
4.3.2 Mengenalpasti tone, mood atau motif dalam lukisan.
4.3.3 Mengenalpasti bentuk dan corak.
4.3.4 Mengenalpasti sikap bias dalam suatu penulisan pertimbangan
4.3.5 Mengenalpasti pendekatan yang dilakukan dalam suatu penyiasatan sains.

5.0 SINTESIS

Sintesis ialah kemahiran yang menggabungkan elemen-elemen dan bahagian-bahagian untuk membentuk suatu set komunikasi.

Ianya melibatkan proses menyusun dan menggabungkan sesuatu untuk membentuk suatu struktur persembahan atau corak yang tidak jelas sebelumnya.

Berbanding dengan aras kebolehan kognitif sebelumnya, kemahiran mengsintesis lebih bersifat pemikiran mencapah dan kreatif di mana jawapan atau persembahan pelajar agak bebas dan unik.

Bloom bersama rakan-rakannya membahagikan kemahiran mensintesis kepada tiga peringkat, iaitu penghasilan set komunikasi yang unik, penghasilan cadangan suatu set operasi dan penghasilan suatu set pertalian perkara-perkara abstrak.

5.1Penghasilan Set Komunikasi Yang Unik

Peringkat ini berkaitan dengan kemahiran untuk menghasilkan suatu produk bebas seperti lukisan, tulisan, idea, eksperimen atau sebagainya.

Antara aktiviti yang melibatkan kemahiran penghasilan set komunikasi yang unik ialah :

5.1.1 Mengemukakan idea melalui penulisan atau ucapan dengan organisasi

yang baik.
5.1.2 Menulis cerita, karangan, cerpen atau puisi.
5.1.3 Melukis dan membina bahan grafik.
5.1.4 Mencipta lagu.

5.2 Penghasilan Cadangan Suatu Set Operasi

Peringkat ini berkaitan dengan kemahiran yang melibatkan penghasilan suatu pelan kerja atau cadangan untuk melakukan suatu aktiviti terancang.

Antara aktiviti yang melibatkan kemahiran penghasilan cadangan suatu set operasi ialah :

5.2.1 Membuat cadangan tentang prosedur untuk menguji hipotesis.
5.2.2 Merekabentuk bangunan berdasarkan spesifikasi yang ditetapkan.

5.3 Penghasilan Suatu Set Pertalian Perkara-perkara Abstrak

Peringkat ini berkaitan dengan kemahiran yang melibatkan pembinaan suatu perumusan bagi suatu set perkara yang abstrak untuk menerangkan suatu set data atau fenomena.

Antara akiviti yang melibatkan kemahiran penghasilan suatu set pertalian perkara-perkara abstrak ialah :

5.3.1 Membina hipotesis berdasarkan data atau pemerhatian yang ada.
5.3.2 Menghasilkan penemuan matematik daripada pengolahan dan perumusan

maklumat matematik.
5.3.3 Membina suatu kaedah penyelesaian dengan mengorganisasikan

pengalaman.

6.0 PENILAIAN

Penilaian ialah kemahiran intelek yang paling tinggi dalam taksonomi bloom.

Penilaian ialah kebolehan membuat pertimbangan dengan menggunakan kaedah dan kaedah yang piawai untuk menentukan kesesuaian, ketepatan, kecekapan, keberkesanan tentang sesuatu nilai, makna, pendapat, penyelesaian, prosedur, produk dan sebagainya.

Bloom dan rakan-rakannya membahagikan kebolehan untuk membuat penialaian kepada 2 peringkat iaitu penialain berdasarkan eviden dalaman dan penilaian berdasarkan eviden luaran.

6.1 Penilaian Berdasarkan Eviden Dalaman:

Peringkat ini ialah kemahiran membuat pertimbangan dengan menggunakan maklumat di dalam suatu set komunikasi.

Antara aktiviti yang melibatkan kemahiran menilai berdasarkan eviden dalaman ialah:

6.1.1 Mengenalpasti ketepatan, kecukup cakupan, dan kerelevanan data.
6.1.2 Mengenalpasti sama ada data, metodologi dan perbincangan menyokong

suatu dapatan atau kesimpulan yang dibuat.
6.1.3 Mengenalpasti sifat bias dan beremosi dalam suatu persembahan.
6.1.4 Mengenalpasti ketepatan dan kebolehpercayaan pelaporan suatu

pemerhatian tentang fenomena alam.

6.2 Penilaian Berdasarkan Eviden Luaran

Peringkat ini ialah kemahiran membuat pertimbangan ke atas suatu hasil kerja kriteria yang piawai yang dirumus oleh individu yang mahir dalam bidang berkenaan.

Antara aktiviti yang melibatan kemahiran menilai berdasarkan eviden luaran ialah :

6.2.1 Menilai kualiti hasil persembahan seni berdasarkan suatu bench mark.
6.2.2 Menilai suatu hasil kerja ketukangan berdasarkan satu bench mark.

KATA TUGAS

> Bilangan
> Kata Tugas
> Maksud

1 Analisiskan
Membuat pernyataan terperinci tentang sesuatu aspek atau perkara yang hendak dikimunikasikan

2 Anggarkan
Memberkan sesuatu sukatan yang dianggap sesuai dengan keadaan yang telah ditetapkan dengan menggunakan cirri-ciri suatu pengetahuan tertentu.

3 Bandingkan
Menyatakan persamaan dan perbezaan antara dua atau lebih perkara.

4 Bezakan
Menyatakan perbezaan antara dua atau lebih perkara.

5 Binakan
>> Membuat sesuatu menggunakan kaedah tertentu.

6 Bincangkan
>> Memberikan pandangan dengan pertimbangan perkara positif atau negatif.

7 Cadangkan
>> Memberikan pandangan dengan mempertimbangkan perkara positif atau negatif.

8 Hitungkan
>> Memberikan jawapan dengan kaedah pengiraan.

9 Hubungkaitkan
>> Membuat sesuatu pertalian berdasarkan beberapa ciri atau faktor.

10 Ilustrasikan
>> Menjelaskan dengan contoh sebagai gambar rajah.

11 Interprestasi
>> Memberikan maklumat atau makna lain bagi sesuatu komunikasi.

12 Kelaskan
>> Mengumpulkan kepada sesuatu kumpulan berdasarkan kriteria atau ciri tertentu.

13 Kenalpastikan
>> Memberikan petunjuk atau makluman terhadap sesuatu benda atau pernyataan yang dikenali atau dicam dengan jelas

14 Labelkan
>> Menandakan atau memberikan panggilan spesifik terhadap sesuatu rujukan pada rajah, graf, carta, ilustrasi, dan sebagainya

15 Lakarkan
>> Melukiskan gambar rajah secara kasar dan tidak memerlukan perincian.

16 Lukiskan
>> Memberikan persembahan berbentuk grafik bagi menggambarkan sesuatu benda atau perkara.

17 Membuat hipotesis
>> Mengemukakan pernyataan yang boleh diuji tentang kesahehannya.

18 Mewajarkan
>> Membuat pertimbangan terhadap sesuatu dengan mengambil kira kebaikan dan keburukan.

19 Namakan
>> Memberikan panggilan yang spesifik terhadap sesuatu benda,istilah atau terminologi

20 Nyatakan
>> Memberikan jawapan yang spesifik tanpa memerlukan penerangan lanjutan.

21Organisasikan
>> Membuat sesuatu berdasrkan apa yang dirancang.

22 Pamerkan
>> Menunjukkan persembahan terhadap penguasaan sesuatu perkara.

23 Ramalkan
>> Memberikan sesuatu nilai yang dijangkakan berdasarkan pola atau corak tertentu.

24 Reka bentukkan
>> Membuat garis kasar, pelan tindakan dan melaksanakan sebagaimana perancangan

25 Ringkaskan

>> Memberi penerangan yang lebih padat daripada pernyataan asalnya dengan mengekalkan kandungan utamapernyataan itu.

26 Rumuskan
>> Membuat sesuatu perubahan dengan menggunakan kaedah atau prinsip tertentu

27 Selesaikan
>> Membuat sesuatu keputusan untuk mengatasi sesuatu masalah.

28 Senaraikan
>> Memberikan beberapa fakta,ciri,konsep,prinsip,teori dan sebagainya secara spesifik tanpa ada hubungan, perkaitan atau penerangan lanjutan bagi setiap satunya.

29 Susunkan
>> Membuat sesuatu urutan dengan menggunakan kaedah dan prinsip tertentu.

30 Takrifkan /Definasikan
>> Memberikan keterangan yang ringkas tetapi jelas makna sesuatu perkataan khusus, istilah atau termonologi

31 Tentukan
>> Membuat sesuatu keputusan selepas mengambil kira beberapa perkara sebagai asas pertimbangan

32 Terjemahkan
>> Menukarkan suatu bentuk komunikasi kepada suatu bentuk komunikasi yang lain tanpa mengubah dan memperihalkan makna komunikasi tersebut.

33 Tukarkan bentuk
>> Memberikan persembahan satu set komunikasi kepada suatu bentuk lain yang lazim

34 Ubahsuaikan
>> Membuat sesuatu perubahan dengan menggunakan kaedah dan prinsip tertentu

APA ITU TAKSONOMI KRATHWOHL?

Diasaskan oleh, David R. Krathwohl

Merupakan bidang berhubung dengan perasaan, emosi dan sikap.

Guru harus berkebolehan menggunakan unsur afektif untuk mewujudkan satu suasana pembelajaran yang baik.

Pembelajaran dapat dijalankan dengan berkesan dengan adanya murid yang dapat membentuk sikap positif.

PENERIMAAN

Berhubung dengan kemahuan pelajar untuk memberi perhatian.

Tindakan pelajar mencerminkan satu kesedaran atau perhatian terhadap ransangan dan peristiwa atau persekitaran yang berhubung dengan domain afektif.

Konteks pengajaran menekankan kepada kebolehan mendengar, menanyakan soalan, mengenal bahagian-bahagian ayat dan menjawab dengan lengkap.

Terdapat tiga perkara berhubung dengan aras ini iaitu:
(a) Kesedaran - pelajar dikatakan sedar dengan objek atau peristiwa jika berlaku semasa kehadiran mereka.
(b) Kesudian untuk menerima - sesuatu pengajaran harus disampaikan di dalam satu suasana atau keadaan yang bermakna dan menarik.
(c) Perhatian yang terkawal atau terpilih – pelajar membezakan keseluruhan keadaan kepada 2 bahagian atau kepada bahagian-bahagian komponen dan kemudian memilih satu daripda aspek tertentu dan terus memberi perhatian

GERAK BALAS

Melibatkan diri secara aktif terhadap sesuatu dan mendapat kepuasan daripadanya.

Pada aras ini, pelajar bersedia dan rela untuk membuat reaksi yang mudah terhadap sesuatu objek atau situasi.

MENILAI

Pada peringkat ini perlakuan adalah didasarkan atas konsep dan prinsip yang telah dinuranikan sehingga menjadi kepercayaan.

Perlakuan cenderung menjadi konsisten walaupun dalam keadaan yang berbeza jika kepercayaan itu boleh dipratikkan.

ORGANISASI

Membawa maksud membentuk sesuatu sistem nilai.

Apabila lebih daripada satu nilai dinuranikan maka membolehkan beberapa nilai digunakan.

Pelajar terpaksa membina beberapa hubungan dan keutamaan di antara nilai-nilainya.